Julia Hajecka
Niebieska karta UE – jak zdobyć, co daje i czy warto się o nią ubiegać
Spis treści
Polski rynek pracy, podobnie jak rynki z innych krajów Wspólnoty, zaczyna borykać się z niedoborem wysoko wykwalifikowanych pracowników. W niektórych zawodach te braki występują już od dawna. W Polsce brakuje na przykład lekarzy czy pracowników z sektora IT. Obecnie jednak trudności w znalezieniu wysokiej klasy specjalistów się pogłębiają.
W odpowiedzi na ten trend Unia Europejska zaktualizowała w 2021 r. dyrektywę o niebieskiej karcie dla cudzoziemców. Czym jest tak zwana blue card? Kto może z niej skorzystać i jakie benefity oznacza dla pracodawców i pracowników? Zapraszamy do lektury!
Co to jest niebieska karta dla cudzoziemca?
Niebieska karta UE to specjalne zezwolenie na pobyt czasowy w kraju należącym do Unii udzielane pracownikom spoza Unii. Procedura uzyskania takiego zezwolenia jest prostsza i szybsza niż w przypadku zwykłego zezwolenia na pobyt. Pracownik, który korzysta z blue card nabywa też więcej praw niż “zwykły” pracownik spoza UE. Przykładowo, może się przemieszczać po krajach Wspólnoty i przez 3 miesiące pracować w innym kraju. Po roku pracy w jednym unijnym kraju na podstawie tego rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemiec może przenieść się do innego kraju UE i starać się o kolejne pozwolenie. Więcej o zaletach unijnej niebieskiej karty będziemy pisać w dalszej części artykułu.
Jakie warunki musi spełnić cudzoziemiec?
Przede wszystkim musi udokumentować, że posiada odpowiednie kwalifikacje na dane stanowisko. W jaki sposób może to zrobić? Są dwa sposoby:
- Cudzoziemiec posiada dyplom ukończenia 5 letnich studiów wyższych
Przepisy nie określają dokładnie na jakim kierunku powinny być to studia. Teoretycznie powinien być to kierunek związany z wykonywaniem pracy na stanowisku, o które ubiega się cudzoziemiec. W praktyce, to i tak pracodawca decyduje o tym, czy zatrudni daną osobę czy nie. Więc nawet gdyby ukończone studia nie miały nic wspólnego z konkretnym stanowiskiem, ale pracodawca uznałby, że cudzoziemiec posiada odpowiednie kompetencje, to taka osoba mogłaby otrzymać pozwolenie na podstawie blue card.
- Cudzoziemiec posiada minimum 5 letnie doświadczenie na podobnym stanowisku
Tutaj również przepisy nie regulują tego, w jaki sposób takie doświadczenie należy potwierdzić. Może to być na przykład świadectwo pracy z poprzednich firm. Ale pracodawca może wcale go nie wymagać. Być może wystarczy mu samodzielnie sprawdzenie kompetencji kandydata na podstawie rozmowy lub przygotowanego zadania czy testu.
Bardzo ważnym warunkiem starania się o niebieską kartę jest też otrzymanie odpowiedniego wynagrodzenia. Musi ono wynosić co najmniej 150% średniego wynagrodzenia za zeszły rok obowiązującego w danym kraju.
W ubiegłym roku średnie wynagrodzenie brutto w Polsce wynosiło 6343 zł, czyli w roku 2023 cudzoziemiec musi otrzymać minimum 9519 zł brutto, jeśli ubiega się o pracę w naszym kraju.
Warunek dotyczący wynagrodzenia tworzy barierę nie do pokonania dla niektórych zawodów. Chodzi na przykład o profesje polegające w dużej mierze na pracy fizycznej, jak budowlaniec czy kierowca zawodowy. W Polsce (ale też w innych krajach UE) deficyt takich pracowników jest bardzo duży. Są to zawody, które również wymagają odpowiednich kwalifikacji i bardzo często doświadczenia.
Niemniej jednak przeszkodą nie do pokonania jest w tym przypadku wysokość wynagrodzenia. Choć zarobki kierowców zawodowych w transporcie międzynarodowym są relatywnie wysokie, to jednak bardzo często nie są one w całości udokumentowane. Wciąż wielu pracodawców rozlicza się z kierowcami czy budowlańcami “pod stołem”, co uniemożliwia skorzystanie z procedury niebieskiej karty UE.
Co to jest zawód wymagający wysokich kwalifikacji?
Założeniem unijnej niebieskiej karty jest pozyskiwanie pracowników na stanowiska wymagające wysokich kwalifikacji. O jakich zawodach mówimy? Również tej kwestii przepisy nie doprecyzowują. Rynek pracy w Polsce i innych krajach UE zmienia się tak dynamicznie, że ciężko byłoby przygotować taką listę zawodów. Poszukując wykwalifikowanych specjalistów, pracodawcy w pierwszej kolejności szukają na lokalnych rynkach. Dopiero jeśli tam nie znajdą odpowiednich kandydatów, mogą zwrócić się ku pracownikom spoza UE. Poniższa infografika przedstawia przykładowe stanowiska na jakie najczęściej zatrudniani są cudzoziemcy na podstawie niebieskiej karty UE.
Jak otrzymać blue card?
Pierwszym krokiem jaki musi wykonać cudzoziemiec jest znalezienie pracodawcy i uzgodnienie z nim warunków współpracy (przede wszystkim wysokości wynagrodzenia). Kiedy już podpiszemy umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną, możemy rozpocząć procedurę urzędową.
Dokumenty, jakie musimy złożyć to:
- wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy
- Ważny dokument podróży
- Potwierdzenie od starosty właściwego dla siedziby pracodawcy, że nie jest w stanie znaleźć na dane stanowisko obywatela Polski
- Umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna zawarta na minimum rok
- Potwierdzenie posiadania ubezpieczenia zdrowotnego
- Dokumenty potwierdzające ukończenie studiów wyższych (jeśli dotyczy danego pracownika)
- 4 kolorowe fotografie
- Potwierdzenie wniesienia opłaty skarbowej w wysokości 440 zł (jeśli nasz wniosek zostanie odrzucony to możemy się ubiegać o zwrot tej kwoty)
Na wydanie decyzji urząd wojewódzki ma 60 dni.
Więcej szczegółów na temat wymaganych dokumentów oraz tego, w jaki sposób można je dostarczyć znajduje się na rządowej stronie.
Niebieska karta cudzoziemca - korzyści dla pracownika
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, niebieska karta UE daje pracownikowi więcej praw niż zwykłe pozwolenie na pobyt. Najważniejsze różnice pomiędzy dwoma typami pozwoleń to:
- Możliwość przemieszczania się pomiędzy krajami UE
Za zgodą pracodawcy pracownik może przez 3 miesiące wykonywać swoją pracę w innym unijnym kraju. Po tym czasie musi wrócić do kraju, który wydał mu pozwolenie. Jeśli jednak cudzoziemiec będzie pracował w jednym unijnym kraju przez minimum 12 miesięcy, to po tym czasie może przenieść się do innego kraju UE, mieszkać w nim i pracować. Musi tylko w tym nowym kraju złożyć wniosek o kolejne zezwolenie na pobyt czasowy.
- Małżonek pracownika otrzymuje od razu dostęp do rynku pracy
Przy standardowym pozwoleniu na pobyt, małżonek pracownika może przenieść się do tego samego kraju, ale bez dostępu do rynku pracy. Dopiero po dwóch latach mąż lub żona pracownika otrzymuje dostęp do rynku pracy. Przy unijnej niebieskiej karcie dzieje się tak od razu.
- Pełnoletnie dzieci pracownika mogą studiować bezpłatnie na uczelniach wyższych
Unijna niebieska karta oferuje też dużą korzyść dla pełnoletnich dzieci pracownika. Mogą one studiować na publicznych uczelniach wyższych bez żadnych dodatkowych opłat. Przy zwykłym pozwoleniu w grę wchodzą tylko i wyłącznie uczelnie prywatne.
- Łatwiejszy dostęp do pobytu rezydenta długoterminowego
Karta rezydenta długoterminowego to dokument, który daje cudzoziemcowi bardzo dużo uprawnień. Przede wszystkim zyskuje on nieograniczony dostęp do polskiego rynku pracy. Posiadając kartę rezydenta, pracownik nie musi uzyskiwać pozwolenia na pracę w konkretnej firmie. Może dowolnie zmieniać pracodawców, tak jak obywatel Polski, i nie musi wypełniać żadnych dodatkowych formalności. Aby otrzymać taką kartę trzeba przebywać w kraju przez minimum 5 lat. W tym czasie można co prawda wyjeżdżać, ale nie na dłużej niż 6 miesięcy jednorazowo lub 10 miesięcy łącznie (przez okres 5 lat).
Przy blue card dostęp do pobytu rezydenta jest łatwiejszy. Co prawda okres 5 lat nadal obowiązuje, jednak dotyczy on całej Unii Europejskiej. Jeśli posiadacz tego typu zezwolenia na pobyt czasowy zmieni w okresie 5 lat kraj przebywania na inny, unijny kraj, to brany jest pod uwagę cały okres przebywania na terenie Wspólnoty. Przykładowo, cudzoziemiec może pracować 3 lata w Polsce, rok w Niemczech i rok w Hiszpanii i po tym czasie może wystąpić w Polsce o pobyt rezydenta długoterminowego.
Niebieska karta UE - korzyści dla pracodawcy
Jak przeczytaliśmy wyżej, blue card wiąże się z szeregiem korzyści dla pracownika spoza UE. A co z pracodawcą? Czy jego również dotyczą dodatkowe benefity?
Największą korzyścią dla pracodawcy jest nieograniczony dostęp do pracowników z wysokimi kwalifikacjami. Poszukując pracownika, zazwyczaj rekrutacja obejmuje rynek lokalny, czyli na przykład dane miasto. Oczywiście możliwe jest zatrudnienie osoby z innej części kraju, ale jeśli praca miałaby mieć tryb stacjonarny, to wiązałoby się to z relokacją. A nie każdy pracownik się na nią zgodzi. Poza tym, w większości przypadków to na pracodawcę spadną koszty relokacji lub przynajmniej ich część.
Poszerzając rekrutację o pracowników spoza UE zyskujemy dostęp do bardzo dużej ilości wysoko wykwalifikowanych specjalistów. To niewątpliwie duży atut blue card, zwłaszcza w sektorach, w których tych specjalistów brakuje.
Warto też rozważyć kwestie finansowe. Oczywiście wynagrodzenie zaproponowane kandydatowi spoza Unii musi mieścić się w widełkach przewidzianych dla danego stanowiska. Często bywa jednak tak, że specjaliści, których na lokalnym rynku jest mało żądają bardzo wysokich pensji, znacznie przekraczających przewidziane widełki. W takiej sytuacji pracodawca może “sięgnąć” po pracowników spoza Wspólnoty. Otrzymają oni wynagrodzenie w odpowiedniej wysokości, natomiast nie będzie ono zawyżone.
