Małgorzata Wojtal-Białaszewska: Przewoźnik drogowy powinien pamiętać, że ponosi odpowiedzialność za naruszenia popełnione przez kierowcę
Niemal każda firma transportowa zajmująca się transportem międzynarodowym na terenie Polski przynajmniej raz była kontrolowana przez inspekcję transportową. Poprosiliśmy dyrektor Biura do spraw Transportu Międzynarodowego Małgorzatę Wojtal-Białaszewską, aby opowiedziała naszym czytelnikom więcej o tej instytucji i jej funkcjach.
– Proszę powiedzieć jakie obecnie funkcje pełni Inspekcja Transportu Drogowego?
– Inspekcja Transportu Drogowego została powołana do kontroli przestrzegania przepisów obowiązujących w zakresie wykonywania transportu drogowego i niezarobkowego przewozu osób i rzeczy, dla przeciwdziałania negatywnym zjawiskom w transporcie drogowym, ochrony rynku transportowego przed naruszeniami zasad uczciwej konkurencji i zapobiegania degradacji dróg, a tym samym do poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Główne zadania obejmują m.in. kontrolę przestrzegania obowiązków lub warunków przewozu drogowego i przepisów ruchu drogowego, kontrolę uiszczania opłaty elektronicznej za przejazd po drogach krajowych, udzielanie uprawnień w międzynarodowym transporcie drogowym, takich jak licencja wspólnotowa czy świadectwa kierowcy, wydawanie zezwoleń zagranicznych. Do zadań Inspekcji Transportu Drogowego należy również ujawnianie za pomocą stacjonarnych urządzeń rejestrujących zainstalowanych w pasie drogowym dróg publicznych następujących naruszeń przepisów ruchu drogowego:
a) przekraczania dopuszczalnej prędkości,
b) niestosowania się do sygnałów świetlnych.
– Inspekcja Transportu Drogowego posiada wraz z kolegami z innych krajów europejskich wspólną bazę osób naruszających przepisy drogowe. Proszę nam powiedzieć jak często inspektorzy transportu w Polsce korzystają z danych tej bazy?
– Elektroniczne Rejestry poszczególnych krajów są ze sobą sprzężone, tworząc ogólnoeuropejską bazę danych nazwaną European Register of Road Transport Undertakings (ERRU).
Elektroniczne Rejestry Przedsiębiorców Transportu Drogowego tworzone są w celu uzyskania kompletnej, aktualnej i dokładnej bazy danych przedsiębiorców transportu drogowego prowadzonej w formie elektronicznej. Utworzenie rejestru powinno zapewniać sprawny przepływ informacji pomiędzy wszystkimi podmiotami biorącymi udział w procesie wydawania zezwoleń na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, wydawania, zmiany i cofania licencji międzynarodowych na przewóz osób i rzeczy oraz podmiotami sprawującymi nadzór i kontrolę nad transportem drogowym. Rejestr prowadzony przez GITD składa się z trzech ewidencji:
- przedsiębiorców, którzy posiadają zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego;
- poważnych naruszeń, o których mowa w art. 6 ust. 1 lit. b rozporządzenia (WE) nr 1071/2009;
- osób, które zostały uznane za niezdolne do kierowania operacjami transportowymi przedsiębiorcy do czasu przywrócenia dobrej reputacji, zgodnie z art. 6 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009.
Naruszenia zawarte w ww. ewidencji stanowić mogą podstawę do badania dobrej reputacji przewoźnika przez organ, który wydał mu zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego (odpowiednio starosta lub GITD).
Przesłanki do wszczęcia postępowania stanowią m. in. najpoważniejsze naruszenia określone w załączniku IV do rozporządzenia 1071/2009.
– Czy z danych mogą również w celu weryfikacji podmiotów korzystać Przedsiębiorcy Polscy lub zagraniczni wykonujący transport drogowy, czy są oni ograniczeni w dostępie do danych?
– W każdym państwie członkowskim UE istnieją rejestry zawierające komplet danych w zakresie przedsiębiorców transportu drogowego działających na terenie danego państwa członkowskiego UE. W Polsce działa Krajowy Rejestr Elektroniczny Przedsiębiorców Transportu Drogowego (dalej: KREPTD), w którym gromadzone są dane w zakresie polskich przedsiębiorców zgodnie z art. 82h ust. 1 ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 919). Natomiast naruszenia popełniane przez zagraniczne podmioty są ewidencjonowane w KREPTD i przekazywane do odpowiedniego państwa członkowskiego UE, w celu dalszej weryfikacji przez uprawnione organy.
Dane w KREPTD są dostępne na stronie www.kreptd.gitd.gov.pl. Zgodnie z art. 82j ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 919) dane o których mowa w art. 82h ust. 1 są jawne i publiczne w wyjątkiem pkt 4a, 4b, 6b tj. w zakresie numerów rejestracyjnych pojazdów zgłoszonych do zezwolenia, kraju rejestracji pojazdów oraz daty utraty dobrej reputacji, pkt 16 w zakresie dotyczącym daty i miejsca urodzenia przedstawiciela prawnego, pkt 17 lit. a, b i f oraz pkt 18 lit. a, b i f tj. w zakresie daty i miejsca urodzenia, adresu zamieszkania oraz daty utraty dobrej reputacji osoby zarządzającej transportem, osoby fizycznej, o której mowa w art. 7c.
Rejestr ten jest ogólnodostępny poprzez stronę internetową, dlatego zagraniczni przedsiębiorcy również mogą skorzystać z informacji w nim zawartych w języku polskim lub angielskim.
– Co by Państwo radzili właścicielom firm transportowych, aby ich kierowcy mogli uniknąć naruszeń przepisów?
– Podmiot prowadzący działalność gospodarczą o profilu transportowym zobowiązany jest dokładać wszelkich starań, by była ona prowadzona zgodnie z przepisami prawa.
Przewoźnik drogowy powinien pamiętać, że ponosi odpowiedzialność za naruszenia popełnione przez kierowcę. Posiada on jednak instrumenty faktyczne i prawne, żeby zapewnić należyte wykonywanie obowiązków przez kierowców, aby nie dochodziło do naruszenia przepisów, jednocześnie zabezpieczając swoje interesy.
Najczęściej występujące najpoważniejsze naruszenia w transporcie drogowym (określone w załączniku IV do rozporządzenia 1071/2009), które popełniają kierowcy to:
- Podłączenie do tachografu niedozwolonego urządzenia lub przedmiotu wykonanego lub przeznaczonego do celów podrabiania lub przerabiania danych rejestrowanych przez tachograf lub korzystanie z tego urządzenia lub przedmiotu. Naruszenie lp. 6.1.3 załącznika nr 3 do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 919, dalej: u.t.d.)
- Posługiwanie się przez kierowcę kartą kierowcy, która nie jest jego własną kartą (uznawane za prowadzenie pojazdu bez karty kierowcy). Naruszenie lp. 6.3.3 załącznika nr 3 do u.t.d.
- Wykonywanie przewozu drogowego przez kierowcę, który nie posiada ważnego prawa jazdy odpowiedniej kategorii wymaganego dla danego rodzaju lub zespołu pojazdów. Naruszenie lp. 4.4 załącznika nr 4.
Przedsiębiorca winien stosować procedury, aby zapobiegać tym naruszeniom. Należy tu wymienić takie działania jak: właściwe planowanie operacji transportowych pozwalających kierowcy na realizację zadań w określonym czasie z zachowaniem wymaganych przerw i odpoczynków, skuteczne kontrolowanie pracy kierowców przy wykorzystaniu efektywnych instrumentów motywacji oraz kontroli i nadzoru celem uniknięcia samowoli przy jednoczesnej konsekwencji w egzekwowaniu od pracowników przestrzegania obowiązujących zasad.
Przedsiębiorca decydując się na prowadzenie działalności w zakresie transportu przyjmuje na siebie określony zakres obowiązków. Jednym z tych obowiązków z zgodnie z art. 25 ustawy o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1412 z późn. zm.) jest prowadzenie ewidencji czasu pracy kierowców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w formie:
• zapisów na wykresówkach,
• wydruków danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego,
• plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego,
• innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności, lub
• rejestrów opracowanych na podstawie dokumentów, o których mowa powyżej.
Do podstawowych obowiązków przewoźnika drogowego należą również obowiązki określone w:
a) art. 10 ust. 2 i 5 lit. a rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. Urz. L 102 z 11.4.2006, str. 1, z późn. zm.) oraz
b) art. 33 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 60 z 28.2.2014, str. 1, z późn. zm.).
Zgodnie z wymienionymi przepisami:
• przedsiębiorstwo transportowe organizuje pracę kierowców, o których mowa w ust. 1 w taki sposób, aby kierowcy ci mogli przestrzegać przepisów rozporządzenia (EWG) nr 3821/85 oraz przepisów rozdziału II rozporządzenia WE nr 561/2006. Przedsiębiorstwo transportowe wydaje odpowiednie polecenia kierowcy i przeprowadza regularne kontrole przestrzegania przepisów rozporządzenia (EWG) nr 3821/85 oraz przepisów rozdziału II niniejszego rozporządzenia,
• przedsiębiorstwo transportowe zapewnia wczytywanie danych z jednostki pojazdowej oraz karty kierowcy z częstotliwością określoną przez Państwo Członkowskie oraz wczytywanie odpowiednich danych częściej, tak aby zapewnić wczytanie danych dotyczących wszystkich działań podejmowanych przez to przedsiębiorstwo lub dla niego. Ponadto musi zadbać, by wszystkie dane wczytane zarówno z jednostki pojazdowej jak i z karty kierowcy, były przechowywane przez co najmniej dwanaście miesięcy po ich zarejestrowaniu oraz by na żądanie funkcjonariusza służb kontrolnych były dostępne, bezpośrednio albo na odległość, na terenie tego przedsiębiorstwa,
• przedsiębiorstwa transportowe są odpowiedzialne za zapewnienie, by ich kierowcy byli właściwie wyszkoleni i poinstruowani w zakresie prawidłowego działania tachografów, zarówno cyfrowych, jak i analogowych, przeprowadzanie regularnych kontroli, by zapewnić właściwe użytkowanie tachografów przez swoich kierowców i nie mogą udzielać kierowcom żadnych bezpośrednich ani pośrednich zachęt, które mogłyby skłaniać ich do niewłaściwego używania tachografów.
Podsumowując należy wskazać, że na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek ciągłego nadzorowania kierowców oraz takie zorganizowanie pracy, aby mogli należycie wywiązywać się ze swoich obowiązków.
– Ilu zagranicznych kierowców otrzymało w sumie uprawnienia do pracy na terenie RP?
– GITD wydaje świadectwa kierowcy niezbędne w transporcie międzynarodowym, zatem nie możemy stwierdzić ilu kierowców ma tego rodzaju uprawnienia (należy to do kompetencji wojewodów). W roku 2020 urząd wydał 67 359 świadectw kierowcy, do 30.07.2021 wydał 47 176 świadectw kierowcy. Na dzień 31.07.2021 ważnych w obrocie prawnym było 118 245 świadectw kierowcy.
– Jak długo obecnie oczekuje się na wydanie SKZ dla kierowców zagranicznych?
– W przypadku złożenia kompletnego wniosku wydanie następuje po upływie 8 dni roboczych.
– Czy pojazdy o ładowności poniżej 3,5 DMC zostaną objęte koniecznością posiadania zezwoleń, jak dokładnie będzie wyglądać w tym przypadku procedura?
– Zasadniczo zmiana przepisów polega na objęciu przedsiębiorców wykonujących międzynarodowy transport drogowy z wykorzystaniem pojazdów o dmc powyżej 2,5 t obowiązkiem uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i licencji wspólnotowej (w przypadku transportu krajowego – wyłącznie zezwolenia). W przypadku pojazdów wykorzystywanych do przewozu rzeczy, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony organ wydający zapisuje w sekcji „uwagi szczegółowe” licencji wspólnotowej lub jej uwierzytelnionego odpisu: „ ≤ 3,5 t”. Czekamy jeszcze na uchwalenie przepisów krajowych doprecyzowujących procedurę uzyskania tych uprawnień dla nowej grupy podmiotów.
Małgorzata Wojtal-Białaszewska – absolwentka Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II. W 2011 r. ukończyła aplikację legislacyjną. W Inspekcji Transportu Drogowego zatrudniona nieprzerwanie od 2006 r. Najpierw w Mazowieckim Wojewódzkim Inspektoracie Transportu Drogowego, a od 2008 r. w Głównym Inspektoracie Transportu Drogowego. Zajmowała stanowiska od referenta prawnego po dyrektora.
Przez kilka lat odpowiadała za obszar legislacji. Aktualnie jest dyrektorem Biura do spraw Transportu Międzynarodowego (od stycznia 2018 r.), gdzie odpowiada za wydawanie uprawnień na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego.
