Czy HVO zastąpi tradycyjnego diesla w transporcie ciężkim?

Transport towarów i przewóz osób odpowiadają dzisiaj za około 1/5 emisji gazów cieplarnianych na całym świecie. Aż ¾ emisji tych gazów pochodzi z transportu drogowego. Nic więc dziwnego, że Unia Europejska wyznacza coraz to trudniejsze do osiągnięcia normy emisji spalin dla ciężarówek. Docelowo, Wspólnota chciałaby całkiem wyeliminować z dróg pojazdy z silnikiem spalinowym. I o ile w przypadku osobówek taki scenariusz jest realny, o tyle z ciężarówkami sprawa jest dużo bardziej skomplikowana. Ani technologia produkcji pojazdów, ani dostępna infrastruktura nie dają dziś perspektyw na szybkie pojawienie się na szeroką skalę ciężarówek elektrycznych lub wodorowych.

Alternatywą mogą być biopaliwa, zwłaszcza te najnowszej generacji, czyli HVO. Czym jest HVO? Jakie są jego mocne i słabe strony? Czy rzeczywiście to alternatywne paliwo ma szansę zastąpić tradycyjnego diesla w transporcie ciężkim? Zapraszamy do lektury!

Czym jest HVO?

HVO jest najnowszą generacją biodiesla. Jest to paliwo wytwarzane z odpadów tłuszczowych oraz olejów roślinnych. Do jego produkcji wykorzystuje się na przykład odpadki z warzyw, owoców, a nawet przeterminowaną margarynę. Do wytworzenia tego ekologicznego paliwa można też użyć odpadów pochodzenia zwierzęcego, na przykład tłuszczu zwierzęcego.

Trzeba podkreślić, że wszystkie te surowce są odnawialne, a jednocześnie są odpadami, które i tak zostałyby zutylizowane. W przeciwieństwie do biopaliw poprzednich generacji, produkcja HVO nie wpływa więc negatywnie na produkcję żywności. Przykładowo olej z frytek, który i tak nie mógłby zostać w żaden inny sposób wykorzystany w gastronomii, może być bazą do produkcji surowca. To duża rewolucja, a zarazem nadzieja na łatwiejszy dostęp do zielonych źródeł energii.

Prekursorem w produkcji ekologicznego paliwa była fińska firma Neste. Kilka lat temu, to ona, jako pierwsza na rynku, uruchomiła stacje z biodieslem. Pierwsze stacje pojawiły się w Finlandii, Szwecji, na Litwie oraz na Łotwie. W ślad za Neste poszły kolejne marki: francuski gigant TotalEnergies oraz włoska sieć Eni.

Biodiesel w Polsce

W 2022 roku Orlen uzyskał certyfikację na produkcję HVO w czeskim zakładzie Orlen Unipetrol w Litvinowie. Po fazie testów przedstawiciele koncernu poinformowali, że produkty uzyskiwane z użyciem HVO mają takie same właściwości jak materiały w całości wykonane z surowców konwencjonalnych.

W ubiegłym roku rozpoczęła się też budowa jednostki HVO w na terenie Zakładu Produkcyjnego w Płocku. Jednostka ma produkować około 300 tysięcy biodiesla rocznie. Zakończenie inwestycji planowane jest na połowę 2024 r. a jej koszt to około 600 milionów złotych. W Płocku wykorzystywany będzie olej rzepakowy oraz odpadowy olej po smażeniu (tak zwany UCO), pochodzący z branży gastronomicznej i hotelarskiej.

Jak ocenia ekspert z portalu e-petrol, Grzegorz Maziak, w kwestii zazielenienia transportu Polska wcale nie jest liderem, a raczej “goni stawkę”.

Jeśli chodzi o dostępność biodiesla w Polsce, to można go już znaleźć na wybranych stacjach benzynowych, jednak zawsze jest on z domieszką tradycyjnego oleju napędowego.

HVO100 i inne rodzaje biopaliw

Banners block

Na rynku istnieje kilka rodzajów paliwa HVO. Różnią się one proporcją w jakiej biopaliwo uzupełniane jest tradycyjnym dieslem. Większość biopaliw nie występuje bowiem w czystej postaci, lecz posiada domieszki zwykłego oleju napędowego. Wyjątkiem jest tutaj HVO100, które w całości składa się z surowców odnawialnych. HVO100 jest uważane za najbardziej ekologiczne spośród dostępnych biopaliw.

Według producentów HVO100, paliwo to emituje o 30% mniej cząstek stałych, o 9% mniej tlenku azotu i do 90% mniej dwutlenku węgla niż tradycyjny olej napędowy. Może być stosowane w zwykłych silnikach wysokoprężnych. W przypadku ciężarówek spełniających normę Euro 5 i Euro 6 nie trzeba wykonywać żadnych dodatkowych modyfikacji w pojeździe. A dodajmy, że praktycznie cała flota w Polsce, która obsługuje przewozy międzynarodowe posiada jedną z tych dwóch norm. W przewozach krajowych również dominują ciężarówki z euro 5 lub euro 6.

HVO100 nie jest jeszcze powszechnie dostępne na europejskich stacjach. Obecnie ponad 1000 stacji paliw oferuje to biopaliwo. Są to głównie kraje skandynawskie, gdzie HVO100 jest bardziej popularne. Poza Skandynawią można je dostać również na stacjach w Belgii, Holandii, Niemczech, na Litwie i na Łotwie.

Szacuje się, że do 2030 roku produkcja HVO100 wzrośnie z 4 mln ton rocznie w 2022 do 15,5 mln ton.

Zalety i wady biodiesla

Jak każde alternatywne źródło energii, HVO ma swoje wady i zalety. Przyjrzyjmy się im zatem.

Plusy:

• Ekologiczne źródło energii, które emituje mniej cząstek stałych, mniej tlenków azotu i mniej dwutlenku węgla
• Korzyści wizerunkowe – firmy, które zdecydują się przejść ze swoją flotą na HVO zademonstrują swoją troskę o środowisko
• Pojazdy ciężkie spełniające normę Euro 5 i Euro 6 nie muszą mieć wykonanych żadnych modyfikacji aby tankować hvo paliwo
• Średnie spalanie przy biopaliwie jest porównywalne do oleju napędowego

Minusy:

• Produkcja jest dość droga
• Ceny biodiesla na stacjach Netle są około 1 zł wyższe na litrze od zwykłego oleju napędowego
• Dostępność biodiesla na stacjach benzynowych wciąż jest mocno ograniczona

Ekologiczne paliwo a producenci ciężarówek

Czołowi producenci ciężarówek już od kilku lat potwierdzają zgodność swoich silników z HVO paliwo. Marki takie jak DAF, Scania, MAN, Volvo, Renaults Trucks, Iveco czy Mercedes-Benz wspierają popularyzację biodiesla, ponieważ jest on łatwiejszą alternatywą niż ciężarówki elektryczne czy wodorowe. Z przeprowadzonych testów wynika, że stosowanie biodiesla, nawet w czystej postaci, nie wpływa negatywnie na wydajność pojazdu.

Action przechodzi na biodiesla

Jednym z przykładów firm, które postanowiły dać szansę alternatywnemu paliwu jest holenderska sieć Action, dobrze znana również w Polsce. W lipcu tego roku postanowiła przejść na biodiesla z całą swoją flotą wykonującą dostawy do holenderskich marketów. Łącznie na biopaliwo przeszło 150 ciągników siodłowych, głównie marki Mercedes i Volvo.

Zanim jednak podjęto taką decyzję, przez ponad rok testowano nowe rozwiązanie. Od czerwca 2021 r. do marca 2022 r. HVO100 było tankowane do 10 wybranych ciężarówek. W ciągu tych 10 miesięcy nie odnotowano żadnych problemów z pojazdami. Zużycie paliwa nie wzrosło, a charakterystyka układów momentowych wyglądała nawet lepiej niż przy tradycyjnym oleju napędowym.

Action podpisało umowę z dostawcą HVO100, aby mieć stały dostęp do biodiesla. Stacje paliw znajdujące się przy dwóch centrach dystrybucyjnych Action są na bieżąco zaopatrywane w biopaliwo. Póki co nie wiadomo, czy pomysł zostanie wdrożony na innych rynkach, w tym na rynku polskim.