Tachograf inteligentny 2 generacji – czym się różni od swojego poprzednika? Od kiedy będzie obowiązkowy?
Spis treści
Przepisy wprowadzone przez Pakiet Mobilności narzucają przewoźnikom wymianę tachografów na nowszą generację. Są to tak zwane inteligentne tachografy lub tachografy 2 generacji. Do końca roku 2024 ciężarówki w transporcie międzynarodowym, które nie były wcześniej wyposażone w cyfrowe urządzenia nowszego typu, będą musiały zacząć korzystać z tachografów inteligentnych. Czym ten sprzęt różni się od tachografów 1 generacji? I dlaczego UE narzuca przewoźnikom przejście na 2 generację? Odpowiadamy w artykule.
Tachograf cyfrowy i analogowy
Zanim przejdziemy do tachografów drugiej generacji, wróćmy na chwilę do historii, żeby wyjaśnić różnice technologiczne. Przed drugą generacją była bowiem pierwsza generacja i aktualnie w większości ciężarówek są używane właśnie tachografy 1 generacji. Są to urządzenia cyfrowe, które zapisują dane o aktywności kierowcy na specjalnej karcie nazywanej kartą kierowcy bądź kartą do tachografu, oraz w pamięci samego urządzenia.
Przed erą cyfrową, w ciężarówkach były używane tachografy analogowe. Dane na tych urządzeniach były zapisywane na papierowych wydrukach, tak zwanych wykresówkach. Kierowca musiał je dodatkowo uzupełniać ręcznie. Oczywiście ogromną wadą tego rozwiązania było to, że informacjami z wykresówek można było w prosty sposób manipulować.
Co ciekawe, urządzenia analogowe nie są obecnie zakazane. W ciężarówkach wyprodukowanych po 1 stycznia 2006 r. jest już obowiązek używania tacho cyfrowych. Natomiast jeśli ktoś posiada pojazd sprzed 2006 r. i nadal używa tachografu analogowego, to jest to zgodne z prawem. Jeśli jednak urządzenie przestanie działać, obowiązkowo musimy je wymienić na wersję cyfrową.
Podsumowując: choć era analogowych tachografów wydaje się już dawno miniona, to jednak nadal można spotkać tego typu urządzenia w starszych ciężarówkach. Po tacho analogowych przyszedł czas na cyfrowe, 1 generacji. Zdecydowana większość ciężarówek posiada taki właśnie sprzęt. W tachografy inteligentne, czyli 2 generacji, będą musieli zaopatrzyć się kierowcy międzynarodowi, którzy do grudnia 2024 będą mieli jeszcze urządzenia analogowe lub cyfrowe, ale starszego typu. Z kolei do sierpnia 2025 r. kierowcy międzynarodowi, którzy używali tachografów cyfrowych 1 generacji będą musieli wymienić je na drugą generację. Dokładny harmonogram planowanych zmian omówimy w dalszej części artykułu.
Różnice między tachografem cyfrowym a inteligentnym
Najważniejsza różnica pomiędzy sprzętem pierwszej i drugiej generacji to ilość danych, jakie przekazują i zapisują urządzenia. Tachografy drugiej generacji korzystają z tak zwanej technologii systemów wydzielonej komunikacji krótkiego zasięgu (DSRC). Dzięki tej technologii, możliwe jest zdalne sczytywanie danych przez organy kontrolne. Chcąc wstępnie skontrolować pojazd, inspektor nie musi go zatrzymywać. Oczywiście warunkiem jest to, że osoba kontrolująca posiada specjalne urządzenie do zdalnego sczytywania danych z tachografu.
Tachografy pierwszej generacji umożliwiają co prawda sczytywanie danych na odległość, natomiast są to podstawowe informacje dotyczące zalogowania karty kierowcy, chwilowej prędkości oraz prób złamania zabezpieczeń (np. używania magnesu lub wyłącznika). Z kolei tachografy drugiej generacji będą już przekazywać dane związane z czasem pracy kierowcy. Jest to o tyle istotne, że Inspekcja Transportu Drogowego oraz organy kontrolujące na terenie krajów UE bardzo często kontrolują ten aspekt i spora część naruszeń jest związana właśnie z przepisami o czasie pracy kierowcy. Warto też dodać, że zasięg DSRC w nowych urządzeniach będzie większy. To sprawi, że osoby kontrolujące będą mogły znajdować się w większej odległości od pojazdu niż pozwala na to obecna technologia.
W czym jeszcze tachografy inteligentne będą lepsze od swoich poprzedników?
- Automatyczna rejestracja przekroczenia granicy kraju
Jest to o tyle istotne, że od lutego 2022 r. kierowca, który przekracza granicę musi w tachografie ręcznie wpisać kod kraju do którego wjechał. Wymaga to oczywiście zatrzymania pojazdu na parkingu, co nie jest szczególnie wygodne. W urządzeniach 2 generacji ten problem przestanie istnieć. Fakt przekroczenia granicy będzie rejestrowany z automatu. Urządzenie ma też rozpoznawać strefę czasową w której pojazd się znajduje.
- Automatyczna rejestracja załadunku i rozładunku
Nowe urządzenia będą rejestrować nie tylko czas, w którym dokonano tych operacji, ale też ich dokładną lokalizację.
- Możliwość integracji urządzenia z zewnętrznymi systemami transportowymi (ITS)
W pierwszej generacji integracja również jest możliwa, ale za pomocą okablowania. W nowej wersji połączenie z ITS możliwe będzie przez Bluetooth. Co daje nam taka integracja? To przede wszystkim duże udogodnienie dla właścicieli firm lub managerów, którzy mogą pobierać dane ze swoich pojazdów w czasie rzeczywistym i dzięki temu mieć większą kontrolę nad pracą kierowców.
- Większa pojemność przechowywanych danych
Tachografy drugiej generacji pozwolą na magazynowanie danych z 56 dni. W starszym typie jest to 28 dni. Pojemniejsza będzie nie tylko pamięć samych urządzeń, ale też karty kierowcy. Na szczęście wszystkie dotychczasowe dokumenty, czyli karty kierowcy, karty dla przewoźnika i inspektora będą kompatybilne z nowymi urządzeniami. Wyjątkiem będą obecne karty warsztatowe, których nie będzie można używać z nowszą generacją tacho.
Po co wprowadzono inteligentne tachografy?
Jak wspomnieliśmy na początku, wprowadzenie inteligentnych tachografów narzuca nam Pakiet Mobilności. Dlaczego Unii zależy na tym, by przewoźnicy międzynarodowi ich używali?
Po pierwsze, ze względu na ułatwienie zadania organom kontrolującym. Dzięki zdalnemu sczytywaniu danych, kontroler od razu widzi, którą ciężarówkę należy zatrzymać do bardziej szczegółowej weryfikacji. To pozwala mu zaoszczędzić czas, ponieważ nie musi zatrzymywać ciężarówek, które w pierwszym etapie weryfikacji nie wykazują żadnych naruszeń. Większa skuteczność organów kontrolnych to z kolei mniej manipulacji w transporcie drogowym.
Po drugie, UE chce rozwiązać problem z ręcznym wpisywaniem kodu kraju w tachografie. W urządzeniach drugiej generacji wszystko odbędzie się automatycznie. To z kolei ułatwi organom kontrolującym sprawdzanie czy przestrzegane są przepisy dotyczące kabotażu i tak zwanego okresu zamrożenia (cool off).
Kolejna sprawa to wydłużenie okresu magazynowania danych. Dzięki niemu, będzie można skontrolować na przykład czas pracy kierowcy nie z ostatnich 28, lecz z 56 dni.
Dodajmy, że tachografy drugiej generacji ułatwią pracę nie tylko inspektorom czy urzędnikom, ale też samym kierowcom. Ci, którzy przestrzegają prawa nie będą poddawani przypadkowym kontrolom. Nie będą więc musieli niepotrzebnie zatrzymywać pojazdu i przechodzić, bądź co bądź, stresującej procedury kontrolnej. Automatyzacja procesów takich jak np. rozpoznawanie kraju, strefy czasowej czy pozycji pojazdu również pozytywnie wpłyną na płynną jazdę kierowcy.
Tachograf inteligentny od kiedy będzie obowiązkowy?
W najbliższych kilku latach, ale też miesiącach, będą miały miejsce ważne deadline’y związane z wdrażaniem sprzętu drugiej generacji w transporcie drogowym. Oto daty, które warto zapamiętać.
- 20 sierpnia 2023 r.
Już w tym roku tachografy drugiej generacji staną się obowiązkowe dla wszystkich nowo rejestrowanych pojazdów ciężarowych. O tym z jakimi trudnościami borykają się aktualnie producenci urządzeń pisaliśmy w tym artykule.
- 31 grudnia 2024 r.
Nowe tachografy staną się obowiązkowe w starszych ciężarówkach, które do tej pory używały sprzętu analogowego lub cyfrowego, ale starszego typu. Uwaga: dotyczy to tylko pojazdów jeżdżących w transporcie międzynarodowym. W krajowych przewozach nic się nie zmienia.
- 20 sierpnia 2025 r.
Ciężarówki jeżdżące w transporcie międzynarodowym z tachografem pierwszej generacji, będą musiały mieć wymieniony sprzęt na drugą generację. W transporcie krajowym nic się nie zmienia.
- 1 lipca 2026 r.
Pojazdy o DMC od 2,5 tony jeżdżące w transporcie międzynarodowym zostaną objęte obowiązkiem posiadania tachografów. Będą to tachografy inteligentne drugiej generacji.
Tachografy w busach
Ostatnia data wymieniona w harmonogramie planowanych zmian, czyli 1 lipca 2026 r. przyniesie prawdziwą rewolucję w transporcie lekkim. Aktualnie tak zwani “busiarze” nie podlegają pod przepisy o czasie pracy kierowcy. Już za 3 lata ma się to zmienić. Niektórzy przewidują, że zmiana ta spowoduje koniec branży przewozów ekspresowych. Czy rzeczywiście tak będzie? To się dopiero okaże. Na pewno obowiązkowe tachografy w busach nie pozostaną bez wpływu na ceny tego typu usług transportowych.
