Polski i międzynarodowy transport chłodniczy: utrzymanie odpowiednich warunków przewozu. Co warto wiedzieć na ten temat? 

Transport to nie tylko przewóz drobnicy, elementów metalurgicznych, materiałów budowlanych czy maszyn i urządzeń. Pojazdy ciężarowe przewożoną również medykamenty czy szeroko pojętą żywność. Wiele produktów tego typu wymaga zastosowania specjalnych nośników transportowych, zwanych chłodniami. To od nich swoją nazwę przyjął transport chłodniczy, który będziemy omawiać w tekście.

Przewóz chłodnią wymaga posiadania odpowiedniego pojazdu, ale też doświadczenia i wiedzy związanej z obsługą urządzeń chłodzących. Przewoźnik takiego pojazdu musi też spełnić określone warunki prawne. Co warto o nich wiedzieć?

Czym jest transport chłodniczy? Jakie towary przewozi się w transporcie chłodniczym?

Transport chłodniczy to specjalny rodzaj przewozu towarów, które wymagają ciągłego utrzymywania w określonych, kontrolowanych warunkach termicznych. Temperatura dla transportowanego produktu musi mieć stałą wartość (najczęściej niską), gdyż inaczej ten może stracić swoje właściwości lub stać się całkowicie niezdatny do użytku.

Produkty przewożone są w specjalnych chłodniach. Co to takiego? To specjalny pojazd izotermiczny (lub kontener), wyposażony w dedykowane agregaty chłodnicze o parametrach dostosowanych do potrzeb określonego towaru. Urządzenia te utrzymują temperaturę wewnątrz chłodni, niezależnie od warunków termicznych panujących na zewnątrz.

Przykładowo, jeżeli temperatura powietrza przekracza 30 stopni Celsjusza, to wiele produktów spożywczych dość szybko zaczyna się psuć. Chłodnia potrafi utrzymać temperaturę między 15 i -25 stopni Celsjusza, co pozwala na skuteczny transport latem, nawet na dłuższych dystansach.

Transport chłodniczy — co trzeba przewozić w ten sposób?

Jakiego rodzaju produkty wymagają przewożenia w specjalnych warunkach termicznych? To przede wszystkim towary, które szybko się psują albo tracą swoje właściwości w wysokiej temperaturze.

• Nabiał
• Świeże mięso
• Mrożonki
• Ryby
• Lody
• Warzywa i owoce
• Leki
• Produkty cukiernicze
• Produkty garmażeryjne
• Kosmetyki
• Produkty chemiczne specjalnego przeznaczenia

Niektóre produkty (np. alkohol, napoje itd.) przewożone są w specjalnych chłodniach, chociaż nie ma takiego wymogu. Producent może zastosować ten rodzaj transportu w przypadku, gdy chce zapewnić konsumentowi produkt przygotowany do użycia od razu po rozładowaniu, w najlepszych możliwych warunkach.

Istnieją trzy podstawowe rodzaje chłodni.

• Izotermy — pojazdy, które nie mają własnego systemu chłodzenia, ale ich ściany wykonane są z materiałów izolujących temperaturę. Umożliwiają skuteczne przewożenie napojów, owoców, warzyw i podobnych produktów na krótszych dystansach.
• Pojazdy chłodnicze — te posiadają agregat lub urządzenia absorpcyjne. Mogą generować temperaturę stałą do nawet - 20 stopni Celsjusza. Idealnie nadają się np. do przewozu nabiału lub leków.
• Lodownie — umożliwiają generowanie bardzo niskiej temperatury, nawet jeżeli na zewnątrz panują warunki powyżej 30 stopni Celsjusza. Nadają się na bardzo długie trasy.

Polski transport chłodniczy — dane i najważniejsze informacje

W Polsce cały czas rośnie zapotrzebowanie na transport chłodniczy, co można zauważyć po wzroście liczby aut przystosowanych do przewożenia produktów wrażliwych. Dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że w 2015 roku liczba aut ze specjalnymi chłodniami wynosiła ponad 83 tysiące egzemplarzy.

GUS podaje, że w 2017 roku po Polsce jeździło już ponad 89 tysięcy samochodów wyposażonych w dedykowane chłodnie. Z kolei w 2019 roku liczba ta wyniosła ponad 94 tysiące, a dziś przekracza 100 tysięcy sztuk.

Banners block

Wynika to m.in. ze zwiększonej świadomości konsumentów (np. w chłodnie zaopatrują się cukiernie, które dostarczają własne wyroby cukiernicze, aby zachować ich pełną świeżość i jakość, aż do momentu odbioru przez klienta) i coraz bardziej restrykcyjnych przepisów związanych z przeprowadzeniem tego rodzaju przewozu.

Jak przeprowadzać transport chłodniczy krajowy zgodnie z obowiązującymi normami?

Transport chłodniczy wymaga spełnienia określonych norm i przepisów, wynikających z prawa krajowego i międzynarodowego. Transport chłodniczy krajowy z żywnością musi być zatwierdzony przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny oraz Główny Inspektorat Weterynaryjny, jeżeli mówimy o przewozie mięsa. Kierowca (podobnie jak pracownik gastronomii czy sklepów spożywczych) musi mieć ważną książeczkę sanepidowską.

Z kolei transport leków określa dokładnie ustawa z 2001 roku Prawo farmaceutyczne oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie wymagań Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej.

Najważniejsze zasady przewozu chłodniczego to:

• zachowanie ciągłości termicznej — w przypadku załadunku, przeładunku lub rozładunku konieczne jest zadbanie o spełnienie określonych warunków termicznych, aby nie doprowadzić do zepsucia towaru;
• natychmiastowe zgłaszanie usterek chłodni — w przypadku usterki chłodni, kierowca (i przewoźnik) mają obowiązek poinformować o tym odbiorcę, nadawcę oraz odpowiednie organy państwowe;
• regularne serwisowanie urządzeń chłodniczych — bieżące naprawy, przeglądy agregatów i kontrola sprawności chłodni to obowiązek przewoźnika, który świadczy tego typu usługi transportowe.

Warto dodać, że transport z chłodnią nie podlega pod ograniczenie ruchu w weekendy i święta. Jest tak ze względu na charakterystykę przewożonych produktów.

Warto zaznaczyć też, że transport chłodniczy można wykonywać bez dodatkowych zezwoleń, jeżeli przewożony towar nie podlega pod przepisy ADR (międzynarodowa konwencja dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych). Kierowcy wystarczy więc podstawowe przeszkolenie z obsługi agregatu w chłodni, prawo jazdy kat. C lub CE (jeżeli chłodnia przekracza 3,5 tony DMC), a także świadectwo kwalifikacji zawodowej kierowcy (znane potocznie jako kurs na przewóz towarów).

Transport chłodniczy międzynarodowy - przepisy i praktyczne porady

Przewozy międzynarodowe chłodnią określone są przepisami konwencji ATP. To międzynarodowy akt dotyczący artykułów spożywczych i pozostałych towarów mających tendencję do szybkiego psucia się, a także odnoszący do specjalnych środków transportu dopasowanych do tych przewozów.

Konwencja ATP odnosi się między innymi do temperatury określonych produktów, wyposażenia chłodni i jej zabezpieczenia przed usterkami, procedur kontrolnych, a także jednolitych norm dla wszystkich państw, które ratyfikowały umowę.

Wynika z niej, że przewoźnik ma obowiązek stale kontrolować i zapisywać temperaturę w chłodniach, aby przedstawić ją organom kontrolującym np. na granicy. Należy podkreślić, że Polska jest od 1984 roku państwem stowarzyszonym tej umowy.

Przewoźnik musi też pamiętać, że koniecznie powinien spełnić wytyczne producenta danych produktów w trakcie ich przewozu. To niezbędne, gdyż to właśnie na niego spada odpowiedzialność za towar, który w danym momencie transportuje. Stała kontrola temperatury w chłodni i dostosowanie warunków do poleceń nadawcy (producenta) to najlepszy sposób na uniknięcie odpowiedzialności w razie jakichkolwiek problemów z dostarczonym produktem.