ADR w transporcie drogowym

Jednak spory odsetek ciężarówek przewozi także wyjątkowo szkodliwe i wrażliwe przedmioty. W tym tekście wskażemy jak odbywa się przewóz towarów niebezpiecznych, co to jest ADR oraz czym warto się kierować przy planowaniu transportu wyjątkowych ładunków.
Zacznijmy najpierw od kwestii ADR. Co w ogóle oznacza ten skrót i jak odbywa się przewóz ADR?

Co to jest ADR?

30 września 1957 roku władze wielu krajów świata uznały, że transport drogowy niebezpiecznych towarów wymyka się spod kontroli. Chodziło o przewożenie broni, ładunków chemicznych i podobnych, szkodliwych lub wyjątkowo niebezpiecznych dóbr. W Genewie podpisano więc dokument, który określał prawa i obowiązki firm transportowych zwany ADR.
Skrót ADR pochodzi od francuskiego określenia L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Routei oznacza w wolnym tłumaczeniu międzynarodową konwencję dotyczącą drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych. Pierwszą wersję tego dokumentu podpisało 9 krajów, a w kolejnych latach liczba państw ratyfikujących ten międzynarodowy traktat się zwiększała. Na ten moment obowiązuje w ponad 50 krajach na terenie całego świata.
Umowa jest aktualizowana co dwa lata, najczęściej w roku nieparzystym. Dzięki temu idzie z duchem czasu i odpowiada na możliwości i potrzeby transportu drogowego. Pewne wymagania są jednak stawiane przed przewoźnikami cały czas, a najważniejszym celem konwencji jest to, by przewóz towarów niebezpiecznych był przejrzysty i czytelny dla każdej ze stron.

Jak działa ADR?

Przejdźmy teraz do kwestii stosowania ADR w praktyce. Od 2003 roku przewoźnicy (którzy zajmują się przewozem towarów niebezpiecznych) muszą współpracować z tzw. doradcą do spraw bezpieczeństwa, zwanym też doradcą ds. ADR. Do jego obowiązków należy między innymi przeprowadzanie przedsiębiorstwa przez procedury ADR, pomoc w realizacji konwencji, składanie sprawozdań i wprowadzanie instrukcji bezpieczeństwa. W większych firmach specjalista od ADR jest zatrudniany na etacie.
Przejdźmy więc krok po kroku przez procedury związane z przewozem towarów niebezpiecznych. Obowiązki musimy podzielić na trzy grupy – należące do nadawcy niebezpiecznego towaru, przewoźnika i samego kierowcy. Co ważne, każda z tych grup musi posiadać wyszkolenia w zakresie obsługi towarów objętych ADR. Na początku pojawia się rola nadawcy.
Ten musi dokładnie zabezpieczyć i oznaczyć towar. Konieczny jest dobór wysokiej klasy opakowania, które wytrzyma transport. Dla najmniej niebezpiecznych grup transportowych stosuje się opakowania III stopnia. W przypadku bardziej zagrażających materiałów konieczne jest zastosowanie II grupy. I grupa zarezerwowana jest dla najbardziej niebezpiecznych, toksycznych towarów. Na opakowanie nie mogą wpływać czynniki zewnętrzne jak pogoda lub ruch naczepy. Konieczne jest zastosowanie międzynarodowych nalepek ostrzegawczych (te mają ogromne znaczenie np. dla strażaków, którzy w momencie wypadku będą wiedzieć jak zachować się przy określonych towarach). Do obowiązków nadawcy należy także wybór sposobu transportowania materiału (np. wielkość naczepy) i załadunek.
Po tym czas na obowiązku przewoźnika. Jego zadaniem jest weryfikacja doboru odpowiedniego środka transportu i podstawienie zakontraktowanego pojazdu po odbiór ładunku. Musi on być w pełni przygotowany do zabrania towaru – w tym ma posiadać tablice ostrzegawcze, środki zapobiegające np. poruszaniu się materiału, dodatkowe oświetlenie czy odblaski. Z kolei kierowca musi być przeszkolony w zakresie obsługi tego typu towarów, mieć pozwolenia ADR, a także wszelkie procedury na wypadek kolizji lub wypadku drogowego. Do zadań przewoźnika z kolei należy zgłoszenie przewozu transportu niebezpiecznego do odpowiedniego organu (zajmuje się tym najczęściej specjalista ds. ADR). Kierowca za to ma mieć przy sobie pełną dokumentację ładunku, z opisem jego właściwości, nadawcą oraz numerami UN i pozostałymi elementami opisowymi towaru.

W jakich sytuacjach należy stosować ADR i kiedy możesz go uniknąć?

Banners block

W tym akapicie odpowiemy na pytanie czym właściwie jest przewóz towarów niebezpiecznych. Ładunkiem niebezpiecznym jest wszystko, co zagraża ekosystemowi, mieniu oraz ludziom. Może mieć formę gazu, cieczy lub formy stałej. Przykładem takich towarów są między innymi gaz ziemny, benzyna czy azbest. Do jego transportu konieczne jest zezwolenie odpowiednich organów i to od tej procedury w ogóle zaczyna się postępowanie ADR.
Niebezpieczne towary ADR dzielą się na klasy.
9 – ogólne materiały niebezpieczne
8 – materiały żrące (np. kwasy)
7 – materiały promieniotwórcze (pierwiastki różnego rodzaju)
6.2 – materiały zakaźne (niekiedy odpady medyczne)
6.1 – materiały trujące (np. azbest)
5.2 – nadtlenki i podgrupy
5.1 – materiały utleniające (często łatwopalne)
4.3 – wytwarzające gazy palne po kontakcie z wodą
4.2 – materiały samozapalne
4.1 – towary samoreagujące, stałozapalne, niektóre materiały wybuchowe
3 – formy ciekłe, zapalne
2 – gazy
1 – materiały wybuchowe

Co ważne, każda z wymienionych wyżej klas ma swoje dokładne oznaczenia i podgrupy. Posiada też własną tabliczkę znamionową. Jak przyporządkować materiał do danej klasy? Tego typu umiejętności musi posiadać doradca ds. ADR, jednak odpowiedzialność spada również na przewoźnika. Pamiętaj, że przewóz ADR może być kontrolowany przez każdą służbę państwową lub europejską. Różne rodzaje transportu należy również zgłaszać innym instytucjom – jeżeli wywozisz materiały wybuchowe, to konieczne jest poinformowanie wojska i policji. W przypadku materiałów żrących czy promieniotwórczych – straż pożarną. Droga przewozu powinna być powszechnie znana i, co do zasady, dobra jakościowo. Nie może też odbywać się np. w pobliżu obszarów objętych ochroną prawną pod względem środowiska. Przewóz towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym za granicę musisz z kolei zawsze uzgodnić ze strażą graniczną.
Pamiętaj, że ADR obowiązuje Cię zawsze w kwestii niebezpiecznych towarów i nie da się go uniknąć (chyba, że przewożony towar nie należy do jednej z powyższych grup). Za nieprawidłowe przewożenie niebezpiecznych dóbr grożą ogromne kary wszystkim podmiotom odpowiadającym za transport – nadawcy, przewoźnikowi, a także kierowcy. Warto mieć to na uwadze!